Anestezi nedir?

Anestezi, ağrısız ve güvenli bir ameliyat için kişinin ağrı duymasının çeşitli ilaçlar yardımı ile engellenmesidir. Böylece, hem kişi ağrı duymaz, hem de cerraha rahatça çalışabileceği bir ortam yaratılır.

Anestezi, anestezi uzmanı olan doktorlar tarafından verilir. Modern monitörler, daha iyi ilaçlar ve en önemlisi bunları kullanabilecek anestezi uzmanlarının varlığı anesteziyi gün geçtikçe daha güvenilir hale getirmektedir. 1982’de anesteziye bağlı ölümler 1/10000 iken, günümüzde bu oran 1/200000’dir. Ameliyat boyunca kalp atımı, ritmi, kan basıncı, kandaki oksijen miktarı gibi tüm yaşamsal fonksiyonlar, kanamalar ve verilecek sıvılar anestezi doktorunca yakından izlenir ve bu fonksiyonların devamı sağlanır.

Anestezi yöntemi, anestezi doktoru tarafından hastanın genel durumu, fizik muayenesi, hastalıkları, ameliyat yeri, süresi ve hastanın tercihi göz önüne alınarak belirlenir.

Anestezi çeşitleri nelerdir?

1) Genel anestezi:

Derin bir uyku durumuna benzeyen genel anestezi, bilinci ve ağrı duyusunu ortadan kaldırır. Genelde hızlı etki eden bir uyku ilacının serumla birlikte verilmesi anesteziyi başlatır. Ameliyatın uzunluğuna ve tipine göre eklenen diğer ilaç ve gazlarla anestezi sürdürülür. Çoğu ameliyatta solunumun desteklenmesi amacıyla yerleştirilen soluma maskesi ve/veya soluma borusu (tüp) ile sürekli olarak oksijen ve gaz halindeki anestezik madde verilir. Hasta bu işlemleri hatırlamaz. Ameliyat sonunda oksijen dışındaki ilaçlar kesilir, takılan tüp veya maske çıkarılır ve hasta uyandırılır. Ameliyat sonrası ağrılar için gerekli önlemler anestezi doktorunca alınır. (PCA gibi)

Genel anesteziden sonra bulantı ve kusma (%10), boğaz ağrısı (%10), tansiyon düşüklüğü (%3), anormal kalp ritmi (%1), yüksek tansiyon (%1) gibi yan etkiler olabilir.

2) Bölgesel anestezi:

Genel anesteziden farklı olarak hasta uyanıktır. Ancak hastanın heyecanını gidermek için bazı sakinleştirici ilaçlar verilebilir (sedasyon). Özel iğneler vasıtasıyla vücudun belli bir yerinin duyusu ortadan kaldırılır. Hava yolunun korunmasını sağlama avantajından dolayı bazı durumlarda (örneğin hasta toksa veya solunumla ilgili problemleri varsa) daha güvenilirdir. Ayrıca ameliyat sonrası duyu kaybı bir süre daha devam edeceğinden ağrı daha geç başlar.En sık kullanılan tipleri:

Spinal anestezi:

• Çok ince bir iğne ile omurilik sıvısı içine verilen ilaçlarla sağlanan anestezi çeşididir. Hasta göbek hizasının altında ağrı hissetmez. En önemli yan etkisi başağrısıdır. Ancak bu yan etki ameliyattan sonra bol bol sıvı alınarak ve dinlenerek minimuma indirilebilir.

Epiidural anestezi:

• Bu yöntemde ise ilaç omurilik zarı dışına verilir.Daha çok, ameliyat sonrası fazla ağrı duyulacak durumlarda (diz protezi, kalça protezi, büyük kemik kırıkları gibi) tercih edilmektedir. Buraya yerleştirilen çok ince bir plastik katater vasıtasıyla hasta uzun süre ağrısız bir durumda tutulabilir. Bu yöntemde (eğer doğru uygulanırsa) başağrısı riski yoktur.

Sinir blokları:

• El, ayak, parmak gibi, bir uzvun bir bölümü veya tamamı bu yolla uyuşturulabilir. Örneğin, el cerrahisinde kolun sinirlerinin koltuk altından bir iğne ile girilerek uyuşturulması gibi.

3) Lokal anestezi:

Vücudun yalnızca küçük bir bölümünün uyuşturulmasıdır. Abse boşaltılması, dikiş atılması gibi durumlarda tercih edilir.

Duruma göre bütün bu anestezi yöntemlerinin kombine bir şekilde kullanılması da söz konusu olabilir.

Anestezi öncesi nelere dikkat edilmelidir?

• ­Anesteziden önce mutlaka aç olmak gerekir. Başka şekilde önerilmediyse, gece yarısından sonra veya ameliyattan en az 6 saat öncesinden itibaren aç ve susuz kalınmalı, sigara içilmemelidir. Aksi takdirde mide içeriğinin akciğerlere kaçması (aspirasyon pnömonisi) söz konusu olabilir. Acil durumlarda bu sürenin daha kısa tutulması gerekebilir.
• Takma dişler, gözlük, kontakt lensler ve takılar çıkarılmalıdır.
• Makyaj yapılmamalı ve varsa oje çıkarılmalıdır.
• Devamlı kullanılan ilaçlar hastaneye getirilmeli ve anestezi uzmanı uygun görürse az miktarda su ile alınmalıdır.
• Daha önce yapılan bütün tetkikler ve çekilen grafiler hastaneye getirilmelidir.
• Ameliyat olmadan 2 hafta önce başlayarak kan sulandırıcı ilaçlar kesilmelidir.

Anestezi sonrası nelere dikkat edilmelidir?

• Anesteziden sonra bir süre yorgun ve uykulu olmanız normaldir. Bu durum anestezi tipine ve verilmekte olan ağrı kesicilere bağlı olarak daha da uzayabilir.
• Ameliyattan ne kadar zaman sonra gıda alabileceğinizi doktorunuz size söyleyecektir.
• Ameliyat olduğunuz gün eve gitmeniz kararlaştırıldı ise mutlaka bir yakınınız eşliğinde gitmeli ve ilk gece yalnız kalmamalısınız.
• Ameliyattan sonraki ilk 24 saatte aktif olarak trafiğe çıkmanız, sanayi makineleri kullanmanız ve önemli kararlar almanız sakıncalıdır.
• Hergün kullandığınız ilaçları (aksi söylenmediyse) aynı şekilde kullanmaya devam ediniz.

Ağrı pompası (PCA) nedir?

Ağrı pompası, ameliyat sonrası hastaların ağrılarında, tüm dünyada ve ülkemizde yaygın olarak kullanılan en etkili ağrı kesme yöntemlerinden biridir. Hastaya uygun hazırlanmış ilaç, hastanın kendisinin kullanabileceği ufak bir düğmeye basması sonucu damardan veya epidural kataterden gönderilir ve sabit bir düzeye ulaşan ilaç ağrıyı dindirir. Hastaların oldukça memnun kaldığı, son derece konforlu ve güvenli bir yöntemdir.